Pozdrawia was ta, która jest w Babilonie razem z wami wybrana, oraz Marek, mój syn – 1 Piotra 5:13 (BT)
W końcowych zdaniach swojego pierwszego listu święty Piotr przesyła poganochrześcijańskim braciom nietypowe pozdrowienia – nie wspomina bowiem z imienia ich głównego nadawcy. Również ich lokalizacja jest zastanawiająca – wysłano je z Babilonu. Zapoznajmy się pokrótce z istniejącymi spojrzeniami na ten zapis.
WYBRANA
- Żona. Niektórzy interpretatorzy tego wersetu w owej „wybranej”, syneklekte, widzą żonę Piotra, uczestniczkę wielu z jego wypraw misyjnych (zob. 1 Kor. 9:5, gdzie święty Paweł czyni wzmiankę o żonie Kefasa, znanej z podróżowania z nim). Dodatkowym argumentem jest tu osoba syna Piotra – Marka, który również dołącza się do tych pozdrowień. Wiele naszych sióstr lubi pozostać w cieniu, pragnąc pochwałę za swoją bogobojność i dobre uczynki otrzymać od Pana. Być może z podobnych względów żona Szymona Piotra nie jest nam znana z imienia.
- Społeczność chrześcijańska. W wielu przekładach Nowego Testamentu (także starożytnych, np. w Vulgacie) tłumacze zadecydowali, że należy zidentyfikować tego nadawcę – „wybraną” – jako zbór. I my dzisiaj określamy Kościół za pomocą rodzaju żeńskiego – społeczność, wspólnota braterska itd. W pierwszym wieku również stosowano formę żeńską dla lokalnej albo mistycznej wspólnoty wierzących. Domyślamy się jej w 2 Liście św. Jana, który adresuje on do „wybranej pani” – Kościoła.
BABILON
- Miasto Babilon1, względnie Babilonia jako kraina (Chaldea). Od czasów przesiedlenia Izraela za sprawą Nabuchodonozora, Babilonia była największym skupiskiem Żydów na świecie, większym od Aleksandrii czy nawet Palestyny. Izraelici nie opuścili Chaldei w całości ani nawet w większości po edykcie Cyrusa; zaledwie kilkadziesiąt tysięcy repatriantów (ok. 50 000) powróciło w kilku falach do ojczyzny i to o nich opowiada dalsza historia biblijna (było to mniej więcej 5% populacji Żydów). Przeważająca liczba Izraelitów pozostała w diasporze babilońskiej, nie asymilując się jednak. Wielokrotnie pomagali oni swoim braciom w ojczyźnie.
W Babilonii istniała ogromna szkoła żydowska, odpowiedzialna m.in. za powstanie Talmudu babilońskiego. Społecznością babilońskich Żydów rządzili egzylarchowie albo exiliarchowie, czyli książęta na wygnaniu, a po czasach nowotestamentalnych – gaonowie (arab. „dostojnicy”), czyli rabini ustanowieni przez arabskich kalifów. Tak zorganizowana diaspora dotrwała aż do czasów średniowiecza, co najmniej do XII wieku po Chrystusie (Wikipedia podaje, że do najazdów mongolskich – XIV wiek). Jednak potomkowie babilońskich Żydów pozostawali na tych terenach przez cały czas i w XX wieku prawie wszyscy przenieśli się do państwa Izrael (IV Alija oraz operacja „Ezdrasz i Nehemiasz”).
- Miasto o tej samej nazwie w innym rejonie świata. Wędrujące ludy, kolonizując nowe tereny, często nadawały założonym osadom nazwy ojczystych miast (dla porównania np. współcześnie w USA jest 15 miejscowości o nazwie Warszawa). W starożytności, w wyniku podbojów macedońskich, a później rzymskich, powstało dla przykładu wiele Aleksandrii i Cezarei. Niektórzy komentatorzy przypuszczają, że święty Piotr był właśnie w takiej kolonii o nazwie Babilon i przesyłał z niej pozdrowienia.
- Symboliczny Babilon – Rzym. Zwolennikami takiego utożsamienia Babilonu są głównie rzymscy katolicy, którzy twierdzą, że św. Piotr przebywał przez pewien czas (25 lat!) w stolicy imperium i poniósł tam męczeńską śmierć. Utrzymuje się, że Piotr był biskupem rzymskiego zboru. Nie ma jednak żadnych dowodów na pobyt apostoła w tym mieście. Istnieje pewna grupa wersetów z Księgi Objawienia, które wskazują na Rzym jako mistyczny Babilon – Obj. 14:8, 18:2,10. Określenie gminy chrześcijańskiej „wespół z wami wybrana” służyło według tej koncepcji zatajeniu przed niepowołanymi czytelnikami jej istnienia w cesarskiej stolicy – aby nie narażać braterstwa na prześladowania.
Jeśli wolno mi podzielić się swoim spojrzeniem na tę kwestię, to myślę, że święty Piotr pozdrawia braci z pogan od Żydów z diaspory żyjącej w Babilonii, czyli na terenie dzisiejszego Iraku. Z opracowań na temat historii Izraela wiemy, że społeczność babilońska Żydów była większa pod względem liczebności od tej, która znajdowała się w Judei i Galilei, a nawet od Aleksandrii w Egipcie. Jak wspomina święty Paweł, Kefas był apostołem Żydów, dosł. „apostołem obrzezanych” (Gal. 2:7-9) – został powołany na naradzie jerozolimskiej do pracy ewangelicznej wśród swoich rodaków. Bez wątpienia podróżował więc do rozsianych po różnych krainach skupisk diaspory żydowskiej, w tym i tego, głosząc im o Jezusie Chrystusie. Być może efektem właśnie jego działalności w Babilonii w latach 62-64 stał się założony tam judeochrześcijański zbór, który zapragnął pozdrowić braci z Galacji, Kapadocji, Bitynii, Pontu i Azji.